Οι Άγγελοι στην Καινή Διαθήκη (Αρχιμ. Ειρηναίος Λαφτσής)

+Αρχιμ. Ειρηναίου Λαφτσή, Πρωτοσυγκέλλου Ι.Μ. Αλεξανδρουπόλεως

Οι Άγγελοι στην Καινή Διαθήκη

Στην Καινή Διαθήκη βρίσκουμε πολλές αναφορές για τους Αγγέλους. Η σάρκωση του Χριστού επανασυνέδεσε το ανθρώπινο με το αγγελικό γένος. Την ορατή με την αόρατη δημιουργία. Ο Χριστός διακηρύσσει την ύπαρξη των Αγγέλων (Μαρκ. 8, 38 και Λουκ. 16, 22) και μάλιστα στις κορυφαίες στιγμές της ζωής Του εμφανίζονται δίπλα Του.

Στον Ευαγγελισμό ο Γαβριήλ (Λουκ. 1, 26), στην Γέννησή Του ολόκληρος στρατός τον υμνολογεί (Λουκ. 2, 13-15), στο όρος των πειρασμών (Ματθ. 4, 11). Η αγγελική συμπαράταξη φανερώνεται και στην πρώτη Εκκλησία, όπως μας φανερώνουν οι Πράξεις (κεφ. 5, 19-20 ή 26) κ.α. Για την φύση των Αγγέλων, αλλά και για το έργο τους μας ενημερώνει η Καινή Διαθήκη. Διακρίνονται σε ομάδες, τάξεις με τα ονόματα: Αρχές, Εξουσίες, Δυνάμεις, Κυριότητες, Θρόνοι, Άγγελοι, Αρχάγγελοι, Χερουβίμ και Σεραφείμ, όπως έχουν καταγραφεί από την πατερική γραμματεία.

Είναι πνεύματα (Εβρ. 1, 14), είναι αθάνατοι (Λουκ. 20, 36), δεν διακρίνονται σε φύλα (Μτθ. 22, 30) είναι αναρίθμητοι (Λουκ. 2, 13). Το έργο τους είναι το να δοξάζουν τον Θεό και να βοηθούν τους ανθρώπους. Κατά την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα συνάξουν και θα ξεχωρίσουν τους δικαίους και τους αδίκους (Μτθ. 13, 41-42, 49-50). Οι Άγγελοι ανήκουν στην αόρατη κτίση, είναι όμως δημιουργήματα του Θεού (Ρωμ. 8, 38-39 και Α’ Κορ. 4, 9). Δημιουργήθηκαν πριν τον ορατό κόσμο όπως διδάσκουν οι άγιοι Γρηγόριος ο Θεολόγος και Ιωάννης ο Δαμασκηνός (Λόγος 38^ος PG 36, 320, εκδ. Ορθ. Πίστις β’ PG 94, 873). Ο τρόπος δημιουργίας είναι άγνωστος.

Στην προς Εβραίους επιστολή δίνεται και από τον Απόστολο Παύλο ένας ορισμός περί των Αγγέλων. Είναι «λειτουργικά πνεύματα εις διακονίαν αποστελλόμενα δια τους μέλλοντας κληρονομείν σωτηρίαν» (1, 14). Ο όρος πνεύματα δηλώνει ότι οι Άγγελοι δεν ανήκουν στον ορατό κόσμο. Πνεύματα είναι σε σχέση με τους ανθρώπους. Σε σύγκριση με τον Θεό είναι υλικά δημιουργήματα. Πολλοί μάλιστα εκκλησιαστικοί συγγραφείς όπως οι Τερτυλλιανός, Ωριγένης, Μέγας Βασίλειος, Γρηγόριος ο Θεολόγος υπογραμμίζουν ότι οι άγγελοι έχουν σώματα λεπτότερα της γνωστής ύλης του κόσμου. Μάλιστα επιχειρηματολογούν με το χωρίο «εν τη Αναστάσει ως άγγελοι Θεού εισί» (Ματθ. 22, 30). Αυτό το σώμα είχε ο Χριστός μετά την Ανάσταση και ήταν ορατός από τους μαθητές Του και έφαγε μαζί τους για να τους αποδείξει ότι δεν ήταν φάντασμα.

Ο όρος ασώματος της 7^ης Οικουμενικής Συνόδου διαστέλλει το αγγελικό με το ανθρώπινο σώμα. Αυτό επιβεβαιώνει και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός σε ομιλία του (PG 94, 865). «Οι Άγγελοι είναι ουσίες νοερές και ασώματες όταν συγκρίνονται με τους ανθρώπους μόνο και όχι με τον Θεό». Όπως είπαμε οι άγγελοι έχουν διπλή αποστολή. Αφ’ ενός μεν λειτουργικό ενώπιον της δόξης του Θεού και των μεγάλων γεγονότων της θείας οικονομίας (Λουκ. 2, 13) αφετέρου δε την μετάδοση των θείων μηνυμάτων στους ανθρώπους και την προστασία και βοήθεια των δικαίων (Πραξ. 10, 3). Επίσης, την τιμωρία των ασεβών (Πραξ. κεφ. 12) και την αντιμετώπιση των πονηρών πνευμάτων (Ιουδ. 9 και Αποκ. 12, 7). Οι άγγελοι τιμώνται από τους ανθρώπους, όπως τιμώνται οι άγιοι, επειδή ανήκουν στα πνεύματα της Βασιλείας των Ουρανών. Η τιμή τους καθιερώθηκε από την 7^η Οικουμενική Σύνοδο. Νωρίτερα δεν τους τιμούσαν λόγω του ότι περιέβαλλε τον κόσμο η ειδωλολατρία και υπήρχε ο κίνδυνος να τους ταυτίσουν με τα είδωλα.

Στην ελληνική κοινωνία και παράδοση και στις αντιλήψεις του ελληνικού λαού έχει μεγάλη επίδραση η διδασκαλία της Αγίας Γραφής για τους αγγέλους. Η λέξη και η έννοια άγγελος χρησιμοποιείται πολύ συχνά με πληθώρα σημασιών. Η ωραιότητα, η αγνότητα, η ιδιότητα να πετούν, να εκτελούν τις εντολές του Θεού, να προστατεύουν τους ανθρώπους, αλλά και να εμφανίζονται την ώρα του θανάτου για να οδηγήσουν τις ψυχές στον Θεό, έχουν εμπνεύσει στο λαό πολλές δοξασίες, σύμφωνα με τις οποίες, 1) ωραίοι νέοι και νέες είναι σαν άγγελοι, 2) τα μικρά παιδιά είναι σαν αγγελούδια, 3) άγγελοι μεταφέρουν εντολές του Θεού στους ανθρώπους, σε κρίσιμες ώρες, είτε στα όνειρα είτε σε οπτασίες. Όλες αυτές οι δοξασίες δημιούργησαν πλήθος τραγουδιών, παροιμιών, ποιημάτων.

Για την ομορφιά των ανθρώπων:

Άγγελος από τους ουρανούς

εσείστη κι εκατέβη

και σου ‘δωκε την ομορφιά

και πάλι ματανέβη

(κρητική μαντινάδα)

Άγγελοι εμφανίζονται σε κρίσιμες εθνικές ώρες, όπως το 1453 στην Κωνσταντινούπολη:

Φωνή τους ήρθ’ εξ ουρανού

κι απ’ αρχαγγέλου στόμα

«πάψετε το χερουβικό

κι ας χαμηλώσουν τ’ Άγια».

Επίσης σε πολλά δημοτικά τραγούδια συγχέονται ο Χάρος με τον Μιχαήλ αρχάγγελο. Από το γεγονός της λαϊκής παράδοσης δημιουργείται ένα νεοελληνικό φρασεολόγιο με λέξεις που χρησιμοποιούνται μεταφορικά π.χ.: Αγγελεύω ή αγγελίζω: είμαι σαν άγγελος, αγγελίζω: φιλοξενώ.

Η ελληνική παράδοση διδάσκει ότι ο ξένος είναι άγγελος του Θεού. Παράδοση επηρεασμένη από την φιλοξενία του Αβραάμ. «Έναν καιρό ήμουν Άγγελος τώρα αγγελίζουν άλλοι κλπ».

-Αγγελιάζομαι, λέγεται όταν τα παιδιά χαμογελούν στον ύπνο τους.

-Αγγελοκόβω, λέγεται την ώρα που ψυχορραγεί ο ασθενής και βλέπει τον Άγγελό του που έρχεται να πάρει την ψυχή του. Το κλάμα των συγγενών κόβει την επικοινωνία του ψυχορραγούντος με τον Άγγελο και δεν βγαίνει η ψυχή. Η Εκκλησία μας έχει ειδική ευχή. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι η ζωή του ανθρώπου είναι παράλληλη με την ζωή του Αγγέλου. Υπηρετούν, προστατεύουν, ευλογούν τους ανθρώπους, ώστε να τους υποδεχθούν στην Βασιλεία των Ουρανών εκεί όπου όλοι μαζί, Άγγελοι και άνθρωποι θα δοξολογούμε τον Τριαδικό Θεό ζώντας στην αιώνια μακαριότητα.