Χαλκίδα 2016
Σεβασμιώτατε,
Σᾶς εὐχαριστῶ πολὺ γιὰ τὴν πρόσκληση ποὺ μοῦ ἀπευθύνατε ὥστε, μὲ τὸν Σεβ. Κορίνθου καὶ τὸν Θεοφ. Σαλώνων, νὰ ζήσω ἐδῶ καὶ λίγη ὥρα αὐτὸ τὸ θαῦμα τῆς συμμετοχῆς τῶν χαλκιδαίων στὴν πανήγυρη τῆς πολιοῦχου Ἁγίας σας Παρασκευῆς.
Σᾶς εὐχαριστῶ ποὺ μοῦ ἐμπιστεύεσθε τὸ λόγο αὐτὴ τὴ στιγμή, νὰ μιλήσω σ'αὐτὸν τὸν καλλιεργημένο -ὅπως φαίνεται- λαό σας. Καλλιεργημένο μὲ τὰ χέρια σας στὸ ἀλέτρι τῆς Ἐκκλησίας καὶ μὲ τὴ δική σας ἐγνωσμένη καὶ εὐλογημένη ποιμαντικὴ τακτική, τὴν ὁποία -μαζὶ μὲ τὸ πρόσωπό σας- σέβομαι καὶ ἐκτιμῶ ἐξαιρετικά.
Τί νὰ πῶ σὲ τόσους ἀνθρώπους, σὲ νέους ἀνθρώπους γιὰ μιὰ νέα κοπέλα ποὺ ἔζησε πρὶν ἀπὸ 18-19 αἰῶνες, βασανίστηκε καὶ πέθανε γιὰ τὸ Χριστό.
Λένε οἱ βιογράφοι της πὼς ὅταν ἄκουσε τὸν ἡγεμόνα νὰ τὴν καταδικάζει, ἀντὶ ἐκείνη νὰ ὑπερασπιστεῖ τὸν ἑαυτό της, φώναξε: " ἐπικαλοῦμαι τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ". Αὐτὸ φανερώνει ὅτι οἱ ἄνθρωποι -ἂν θέλουμε- μποροῦμε νὰ ἀντιληφθοῦμε τὴν αἰώνια διάσταση τοῦ παρόντος μας.
Ἂν ἡ Ἁγία δὲν εἶχε ἀντιληφθεῖ, αὐτὴν τὴν αἰώνια διάσταση τοῦ παρόντος της, ἂν "κούρνιαζε" στὸ ἔγχρονο παρόν της καὶ λυπόταν τὴ ζωή της καὶ ἀρνιόταν τὸ Χριστό, θὰ ὁμοίαζε μὲ κάποιον ταλαντευόμενο ἐπάνω σὲ μιὰ ἀσταθῆ πέτρα καταμεσῆς τοῦ ρεύματος ἑνὸς ποταμοῦ.
Τὸ νὰ ἐπικαλεῖσαι τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ πρὶν πεθάνεις, σημαίνει ὅτι θεωρεῖς τὴν αἰωνιότητα ὡς διάσταση τῆς ὑπάρξεώς σου. Σημαίνει ὅτι ἀρνεῖσαι νὰ καταδεχτεῖς ἕνα παρὸν μὲ ἡμερομηνία λήξεως. Στὸ κάτω-κάτω, αὐτὸ τὸ παρὸν δὲν τὸ διαλέξαμε, μᾶς ἐπεβλήθη.
Στὸν κόσμο αὐτὸ βρεθήκαμε, δὲν τὸν ἐπιθυμήσαμε. Γι΄αὐτὸ καὶ δὲν στέργουμε σ΄αὐτὸν τὸν κόσμο καὶ μέσα μας θεωροῦμε τὸν ἑαυτό μας "ἔκπτωτο", ριγμένο, ἀδικημένο.
Ὁπότε, μόλις ἀντιληφθοῦμε ὅτι ἡ ὕπαρξή μας εἶναι ναυαγισμένη σ΄αὐτὴν τὴν ἀκτή, ἀμέσως ἀρχίζουμε νὰ ἀναζητᾶμε τὸ πρῶτο πλοῖο ποὺ θὰ φανεῖ στὸν ὁρίζοντα ὥστε νὰ μᾶς ἐπιστρέψει πίσω. Αὐτὸς ὁ πόθος εἶναι ἡ πνευματικότητα τοῦ ἀνθρώπου.
Βέβαια, δὲν θυμόμαστε ἀπὸ ποῦ ἀκριβῶς ναυαγίσαμε. Ἐκμυθεύεται ὅτι ὁ τόπος ἐκεῖνος ἦταν τόπος αἰσθητικῆς χαρᾶς, τόπος γνώσεως τῆς ἀλήθειας, τόπος ἄκρατης δικαιοσύνης, τόπος ἀγάπης καὶ ἀδελφοσύνης, τόπος τρυφῆς, τόπος ὀντολογικῆς πατρίδος, τόπος παραδείσου.
Ἡ Ἁγία μας πάντως φαίνεται ὅτι ἐκεῖνο τὸν τόπο τὸν ψηλάφιζε. Γι΄αὐτὸ καὶ δὲν συμβιβάστηκε μὲ τὸ βιολογικὸ παρόν της, ἐπέλεξε τὸ αἰώνιο παρόν καὶ τὸ ἅρπαξε, ὅταν τῆς προσφέρθηκε μὲ τόσο δελεαστικὸ τρόπο, δηλ. μὲ μαρτυρικὸ θάνατο.
Καὶ γι΄αὐτὸ τὴν τιμᾶμε ἀπόψε μ΄αὐτὸν τὸν μεγαλειώδη τρόπο.
Νὰ σᾶς ρωτήσω κάτι. Τὴν τιμᾶμε, ἔτσι δὲν εἶναι; ἀλλιῶς γιατί κουβαληθήκαμε ἐμεῖς ἀπὸ τὶς Ἐπαρχίες μας κι ὅλοι ἐσεῖς ἐδῶ ἀπόψε, νὰ ἀκολουθοῦμε ἀναντίρρητα τὸ εἰκόνισμά της καὶ νὰ προβληματιζόμαστε αὐτὴ τὴν στιγμὴ μὲ τὸ κήρυγμα;
Ξέρετε, γιατί; Ἐπειδὴ τὸ μαρτύριο τῆς Ἁγίας μᾶς δείχνει πόσο ἐλεύθερη ἔγινε πλέον ἡ σχέση μας μὲ τὸ μὲ τὸ Θεό. Λέω "ἔγινε" ἐπειδὴ δὲν ἦταν πάντα ἔτσι. Ἡ σχέση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸ Θεὸ στὴν ἀρχὴ ἦταν φοβική, ἔπειτα ἔγινε αἰσθητικὴ καὶ στὸ τέλος κατέληξε φιλοσοφική. Καὶ τὰ τρία εἶναι ἐξίσου ἐπικίνδυνα. Τί θέλω νὰ πῶ:
Ἡ πρώτη-πρώτη, ἡ ἀρχέγονη σχέση ποὺ εἴχαμε οἱ ἄνθρωποι μὲ τὸ Θεό, μᾶς ἄφησε μιὰ τραυματικὴ ἐμπειρία. Φαίνεται πὼς κάτι σπαρακτικὰ τραγικὸ συνέβη στὴν ἀφετηρία τοῦ ὑπάρχειν. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέει ὅτι ἦταν φοβερὸ "ὅταν ἔπεσε ὁ ἄνθρωπος στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ" καὶ ὁ Προφήτης Ἀμώς, ὅτι "ἡ ἡμέρα ἐκείνη ἦταν σκοτάδι, δὲν ἦταν φῶς". Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ἔμαθε νὰ φοβᾶται τὸ ἱερό, κι αὐτὸ κράτησε ἀπὸ τὸν πρῶτο ἄνθρωπο μέχρι τὸν Ὅμηρο.
Ὁ Ὅμηρος μεταστοιχείωσε τὸ ἱερὸ σὲ ὡραῖο (ἡ ἱστορικὴ μάχη δόθηκε γιὰ τὴν ὀμορφιὰ τῆς Ἑλένης, δηλ. σὲ ἐπίπεδο πνευματικό, διανοίγοντας τὸν αἰσθητικὸ ὁρίζοντα τῆς ἑλληνικῆς ψυχῆς, κάτι ἀπείρως σημαντικότερο ἀπὸ τὴν κατάληψη μιᾶς ἐμπορικῆς ὁδοῦ) καὶ ἔτσι ἡ σχέση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸ Θεὸ πέρασε ἀπὸ τὸ ἱερὸ στὸ ὡραῖο.
Ἡ δεύτερη ἐκείνη φάση ὡς ὑπαρξιακὴ διαδικασία διήρκεσε 1800 περίπου χρόνια, μέχρι τὸν Πλάτωνα. Ὁ ὁποῖος ἔδειξε μηδενικὴ ἐμπιστοσύνη στὸ ὡραῖο, ἐξόρισε τοὺς ποιητὲς καὶ εἰσήγαγε στὸν κόσμο τὴν ἔννοια τῆς ἀλήθειας. Ὅταν ὁ Πιλᾶτος ρώτησε τὸ Χριστὸ στὸ Πραιτώριο "τί εἶναι ἀλήθεια;" ὁ Χριστὸς δὲν καταδέχτηκε νὰ τοῦ ἀπαντήσει, ἐπειδὴ πλέον ἡ ἀλήθεια ἦταν μπροστὰ στὸ ρωμαῖο ἡγεμόνα, ὅμως ἐκεῖνος δὲν εἶχε τὴ δυνατότητα νὰ τὴ δεῖ, ἐπειδὴ τὴν ἔψαχνε ὡς κατάσταση.
Ὅμως γιὰ μᾶς ἡ ἀλήθεια δὲν εἶναι κατάσταση, εἶναι πρόσωπο.
Ὅμως γιὰ μᾶς ἡ ἀλήθεια δὲν εἶναι κατάσταση, εἶναι πρόσωπο.
Καὶ αὐτὴν τὴν ἀλήθεια, ὡς πρόσωπο, φαίνεται ὅτι ἡ Ἁγία μας τὴν εἶδε, γι΄αὐτὸ καὶ τὴν ἐπεδίωξε μέχρι ποὺ τῆς κληρώθηκε "γιὰ κατοικία" της.
Στὸ μαρτύριο, λοιπόν, τῆς ἁγίας Παρασκευῆς τὰ ἀδιέξοδα τοῦ ἀρχαίου κόσμου ἀπελευθερώνονται, ἐπειδὴ στὴν ἐπίμονα σθεναρὴ στάση της τὸ λυτρωτικὰ ἱερό, τὸ πνευματικὰ ὡραῖο καὶ τὸ ἐλεύθερα ἀληθινό, συμπυκνώνονται σὲ ἕνα ἐνιαῖο ὅλο.
Σήμερα, ὁ κόσμος μας εἶναι τόσο διαφορετικὸς ἀπὸ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη. Ὅλοι οἱ πολιτισμοὶ κατευθύνονται ἀπὸ μιὰ ἀόρατη νομοτέλεια ποὺ ὁδηγεῖ σὲ κρίσιμες ἐμπλοκές. Μετέχουμε ὅλοι στὶς λεπτομέρειες μιᾶς οἰκουμενικῆς μεταβιομηχανικῆς κοινωνίας ποὺ καταβροχθίζει σταθερὰ τὶς πολιτιστικὲς ἀξίες, καταργεῖ τὰ σύνορα καὶ τὶς τοπικὲς παραδόσεις. Προωθεῖ τὴν τακτικὴ τῶν ἀκήρυχτων πολέμων. Ἐξειδικεύεται στὴν παραγωγὴ προσφύγων, ὑποκαθιστᾶ μὲ ἐπιτεύγματα τὸ θαῦμα τῆς δημιουργίας, προσανατολίζεται μονομερῶς στὸ κλῖμα τῆς τεχνολογικῆς χρησιμοθηρίας καὶ τελειοποιεῖ τὴ βιομηχανία τῆς ἐνημερώσεως ἀφοῦ πέτυχε ἀκόμα καὶ νὰ μᾶς ἐξαπατᾶ. Σὲ ὑψηλότερο ἐπίπεδο οἱ ἔμποροι τῶν ἐθνῶν ἀποφασίζουν στὰ δεῖπνα τους τὶς ἀγοραπωλησίες τῶν λαῶν καὶ οἱ νεκροὶ στὸ τέλος τῶν ἐχθροπραξιῶν ἐκτιμῶνται ὡς ἀριθμοί, λὲς καὶ γίνεται κλείσιμο ἰσολογισμοῦ μὲ ἐνεργητικὸ καὶ παθητικό.
Καὶ ὅλοι μας ἀντιλαμβανόμαστε πὼς ὅλα γύρω μας ἀλλάζουν, οἱ πολιτισμοὶ ἀνακατεύονται, τὰ ἔθνη-κράτη καταργοῦνται, ἡ Εὐρώπη μεταλάσσεται σὲ ὁμοσπονδιοποιημένη Ἤπειρο, τὸ εὐρωπαϊκὸ Ἰσλάμ ἀρχίζει νὰ προτεσταντοποιεῖται ἀπὸ τὴν Τουρκία -ραγδαῖα πλέον- μετὰ τὸ πρόσφατο πραξικόπημα, ὁ εὐρωπαϊκὸς χριστιανισμὸς δυστυχῶς χάνεται μέσα στὴν ἐξουσιαστικότητα καὶ στὴν κοινωνικότητά του. Σὲ λίγα χρόνια, τίποτε γύρω μας δὲν θὰ εἶναι ὅπως τὸ ξέρουμε, ὅμως ἡ Ὀρθοδοξία θὰ παραμείνει ἀπαράλλαχτη, εὐκίνητη (ὅπως ἀποδείχτηκε στὴν Κρήτη), δυναμική, πολιτικὴ ἐκ φύσεως καὶ συγχρόνως ἀντι-εξουσιαστική, μὲ πρόταση ζωῆς "γιὰ νὰ ζήσει ὁ κόσμος".
Δυὸ ἐμπόδια στέκονται ἀνάχωμα σ'αὐτὴ τὴ δραστικὰ λυτρωτικὴ δυνατότητα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, ποὺ τὴν ἐμποδίζουν νὰ ξεδιψάσει τὸν σύγχρονο κόσμο.
Τὸ ἕνα ἀνάχωμα εἶναι κάποιοι ἀπὸ τοὺς χριστιανούς μας ποὺ ξαφνιάζονται, σκανδαλίζονται κιόλας, ὅταν ἔχουν ἐλλειματικὴ αὐτοσυνειδησία καὶ δυναμισμό, ὅταν τοὺς λείπει ἡ ἐμπιστοσύνη στὸ θαῦμα, ὅταν δὲν πιστεύουν ὅτι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα πνέει καὶ σήμερα στὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν ἐμπνέει καὶ ἐπιμένουν, αὐτοὶ οἱ χριστιανοί μας νὰ ἀγκυροβολήσουν τὴν Ἐκκλησία στὸ λιμάνι τῆς ἐσωστρέφειας, τῆς προφητολογικῆς παρακμῆς καὶ τῆς σταδιακῆς νέκρωσης.
Τὸ ἄλλο ἀνάχωμα εἶναι, δυστυχῶς κάποιοι ἄρχοντές μας ποὺ δὲν ξέρουν νὰ ἀξιοποιήσουν τὴ γοητεία τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ πιστεύουν ὅτι θὰ μπορέσουν νὰ τὴν καταχωνιάσουν στὸ λαγούμι τῆς ἰδιωτικοποίησης. Μά, τί δον-κιχωτισμὸς εἶν΄αὐτός; Γίνεται ἡ Ἐκκλησία "προσωπικὸ δεδομένο"; Μὲ τέτοια ἰλιγγιώδη ποίηση, κορυφαία μουσική, μοναδικὴ ζωγραφική, ἐκφραστικὴ ἀρχιτεκτονική, συναρπαστικὴ δραματουργία, διαχρονικὰ γονιμότατο λόγο; Θὰ γίνουν ὅλ΄αὐτὰ "ἰδιωτικὴ ὑπόθεση"; Μάταιη προσπάθεια! ἐκ τῶν προτέρων καταδικασμένη! Πῶς νὰ καταχωνιάσεις στὸ τάφο Ἐκεῖνον, ποὺ "ἀνέτειλε μέσ΄ ἀπ΄τὸν τάφο ὡραῖος" καὶ ἐπέστρεψε ζωντανὸς ἀπὸ τὴν περιπέτεια τοῦ θανάτου;
Ὅμως, ἐμεῖς ἐπιμένουμε ὅτι τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ μας, τὸ Εὐαγγέλιο καὶ ἡ Πίστη μας προτείνουν στὸν κόσμο μας πάντοτε κάτι νέο, κάτι καινούργιο, κάτι ὄμορφο, κάτι ἀληθινό, μὲ χρῶμα καὶ τέχνη καὶ φρεσκάδα καὶ ἐλπίδα καὶ χαρά.
Ἕναν τέτοιο κόσμο τὸν ὁποῖο ἡ Ἁγία μας τὸν ἤξερε καλὰ ὅταν ἔσκυβε νὰ τὴν ἀποκεφαλίσουν. Ἤξερε πολὺ καλὰ τί συνέβαινε καὶ τί θὰ ἀκολουθοῦσε, γι΄αὐτὸ ἐπικαλέστηκε τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ πρὶν πεθάνει.
Σ' ἕνα τέτοιο κόσμο, τὸ μαρτύριο τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, τὸ μυστήριο τῆς πίστεως, τὸ μεγαλεῖο τῆς εὐλαβείας, τὸ ἁπλοϊκὸν τοῦ Εὐαγγελίου θὰ παραμείνουν ἀδιαπραγμάτευτες, σταθερὲς ἀξίες μὲ ἀνοδικὴ πορεία στὸ χρηματιστήριο τῶν ἀξιῶν, προκειμένου κάτω ἀπὸ τὸ εὐσκιόφυλλο δέντρο τῆς Ἐκκλησίας νὰ ἔρχεται ὅποιος θέλει, ἂν θέλει, ὅπως θέλει, ὅταν θέλει νὰ δροσίζεται, νὰ ξαποσταίνει, νὰ ἀνασυντάσσεται καὶ ὕστερα νὰ παίρνει πάλι τὸ δρόμο τῆς ζωῆς του.
Σᾶς εὐγνωμονῶ, λοιπόν, Ἅγιε Χαλκίδος, γι΄αὐτὴν τὴν ὄμορφη καὶ δυνατὴ ἐμπειρία ποὺ μᾶς προσφέρατε ἀπόψε. Νὰ χαίρεστε τὸ λαό σας καὶ τὰ ἔργα σας καὶ σᾶς παρακαλῶ νὰ εὔχεστε γιὰ μένα καὶ γιὰ τὴν ἀκριτικὴ Ἐπαρχία μου ποὺ βρίσκεται στὸ κέντρο τῶν γεωπολιτικῶν ἐξελίξεων ποὺ τεκταίνονται καὶ εἴθε μὲ τὸ φωτισμὸ τῆς Ἁγίας, τὰ μάτια τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ νοῦ μας νὰ βλέπουν καλύτερα.
Τὴν εὐχή σας!
