Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας τελέσθηκε η επίσημη Δοξολογία με την ευκαιρία της εθνικής μας επετείου του «ΟΧΙ», παρουσία των τοπικών πολιτικών και στρατιωτικών αρχών. Στο τέλος της Δοξολογίας η φιλόλογος του 2ου Γυμνασίου της πόλεώς μας κ. Ελένη Κουτρούλα εκφώνησε τον πανηγυρικό λόγο της ημέρας.
Στην Θεία Λειτουργία συμμετείχε και ο Προϊστάμενος της Θρησκευτικής Υπηρεσίας του Γενικού Επιτελείου Στρατού αρχιμ. Μελέτιος Κουράκλης, ο οποίος μετέβη από την Αθήνα για να πραγματοποιήσει ομιλία με την ευκαιρία της εθνικής μας επετείου.
Πανηγυρικός Λόγος 28ης Οκτωβρίου 2014.
- Σεβασμιότατε
- Κύριε Υφυπουργέ, εκπρόσωπε της ελληνικής κυβέρνησης
- Κύριε Βουλευτά
- Κύριε Αντιπεριφερειάρχα
- Κύριε Δήμαρχε
- Κύριοι Διευθυντές της Αστυνομίας, της Πυροσβεστικής και του Λιμενικού
- Κύριοι Εκπρόσωποι των στρατιωτικών και πολιτικών αρχών
- Κυρίες και Κύριοι
Εμείς οι Έλληνες –αντίθετα με τους άλλους λαούς– γιορτάζουμε όχι το τέλος αλλά την έναρξη κάθε εθνικού μας αγώνα. Πράγματι η 28 Οκτωβρίου του 1940 σηματοδοτεί την αρχή μιας ακόμη πολεμικής περιπέτειας των Ελλήνων, την έναρξη μιας πολεμικής εποποιΐας που συμπληρώνει με τους νεότερους ήρωες της την αλυσίδα ηρώων που δημιούργησαν οι Μαραθωνομάχοι.
Σήμερα, ακολουθώντας τον δύσκολο δρόμο της μνήμης, ας προσπαθήσουμε με τη στάση μας να τιμήσουμε τη γενιά του ’40, μια γενιά που δεν είναι μακρινή αλλά την αποτελούν δικοί μας άνθρωποι, ο παππούς και η γιαγιά μας που μας νανούριζαν στα γόνατά τους μουρμουρίζοντας ιστορίες για τον πόλεμο, την κατοχή, τον εμφύλιο. Τους το χρωστάμε.
Η εορταζόμενη σήμερα επέτειος δεν αποτελεί ορόσημο μόνο της δικής μας ιστορίας αλλά και της παγκόσμιας καθώς τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν σ’ αυτήν την μικρή γωνιά του χάρτη επέδρασαν στην έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν τα κράτη της Ευρώπης – και ο κατάλογος είναι μακρύς – Αυστρία, Τσεχοσλοβακία, Πολωνία, Δανία, Νορβηγία, Βέλγιο, Ολλανδία – γονάτιζαν ταπεινωμένα στις αδηφάγες βλέψεις του Χίτλερ … Όταν τα κραταιά κράτη Γαλλία και Αγγλία – θεματοφύλακες μιας επισφαλούς, όπως αποδείχθηκε, ειρήνης, στάθηκαν ανίσχυρα να ανακόψουν την ωμή επιθετικότητα του Άξονα, με τη Γαλλία, τελικά, να σαρώνεται από τα γερμανικά άρματα και την Αγγλία να στέκεται σαν πληγωμένο θηρίο μπροστά στη γερμανική σβάστικα … Όταν όλα έμοιαζαν να υποκύπτουν στο άδικο του ισχυρού …Τότε μόνο μια χώρα, η μικρή Ελλάδα τολμά να αντισταθεί. Με το «ΟΧΙ» της εμψυχώνει την αποκαμωμένη και αποθαρρυμένη Ευρώπη και με το αίμα των παλικαριών της αντιστρέφει τις τύχες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ανατρέπει τα σχέδια του εχθρού, αλλάζει την πορεία της Ιστορίας και ορίζει εκ νέου τη μοίρα των ελεύθερων λαών.
Το σχέδιο να διαφεντεύσει την Ελλάδα το είχε από καιρό συλλάβει ο Μουσολίνι. Το αποδεικνύει η κατάληψη της Αλβανίας και μια σειρά εκφοβιστικών ενεργειών της Ιταλίας προς την Ελλάδα, με αποκορύφωμα τον τορπιλισμό του ελληνικού αντιτορπιλικού «Έλλη», τον δεκαπενταύγουστο στο λιμάνι της Τήνου. Και όταν οι εκφοβισμοί του δεν είχαν το αποτέλεσμα που είχε κομπάσει, με τελεσίγραφο, που επιδίδεται στον πρωθυπουργό της Ελλάδας, Ιωάννη Μεταξά, στις 3 η ώρα τη νύχτα, ζητά την ελεύθερη δίοδο των ιταλικών στρατευμάτων από το ελληνικό έδαφος και την κατάληψη στρατηγικών σημείων της Ελλάδας. Ο Ιωάννης Μεταξάς απορρίπτει τα αιτήματα της Ιταλίας και καλεί τους Έλληνες να αγωνιστούν σύσσωμοι εναντίον του εχθρού. Το Διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό καταλήγει με έναν στίχο από το έργο «Πέρσαι» του Αισχύλου: «Νυν υπέρ πάντων ο αγών».
Ξημερώματα 28ης Οκτωβρίου. Σειρήνες ξυπνούν τη χώρα. Τα παραθυρόφυλλα ανοίγουν και οι γείτονες επιβεβαιώνουν αυτό που ήδη γνωρίζουν μέσα τους: «Πόλεμος;» «Πόλεμος». Και στα αγουροξυπνημένα πρόσωπα των Ελλήνων σχηματίζονται χαμόγελα. «ΟΧΙ» δεν φοβούνται. Είναι έτοιμοι από καιρό. Το γνωρίζουν από την ιστορία τους, το ξέρουν από τους πατεράδες τους που απόκαμαν στους πολέμους, το νιώθουν μέσα τους βαθιά πως αυτήν τη γη που πολεμούν να τους την πάρουν χίλιοι εχθροί ίσαμε τώρα, αντέχει, παλεύει, δεν υποτάσσεται. Και ο λαός της είναι φτωχός μα περήφανος. Ίδιος με τη γη του. Και «ΟΧΙ», δεν θα παραδώσει τη γη του. Χιλιάδες άντρες όλων των ηλικιών και επαγγελμάτων, γιατροί, δάσκαλοι, αγρότες, έμποροι, εργάτες, γίνονται ποτάμι και ξεχύνονται στο Αλβανικό μέτωπο.
Σύσσωμος ο ελληνικός λαός αμύνεται του πατρίου εδάφους. Και παίρνει αυτό το «ΟΧΙ» και το φωνάζει στις κορφές των βουνών της Ηπείρου, και παίρνει αυτό το «ΟΧΙ» και το βροντοφωνάζει στους δύσβατους δρόμους του Μετώπου, και παίρνει αυτό το «ΟΧΙ» και το κάνει κουράγιο, εγκαρτέρηση, τραγούδι, προσευχή, δάκρυ και χαμόγελο, πίστη … Και αυτό το «ΟΧΙ» με βια μετράει πόλεις: Κορυτσά – 21 Νοεμβρίου -, Μοσχόπολη – 29 Νοεμβρίου - , Πόγραδετς – 30 Νοεμβρίου -, Άγιοι Σαράντα – 6 Δεκεμβρίου -, Αργυρόκαστρο – 9 Δεκεμβρίου -. Αυτό το «ΟΧΙ» μετράει τον ανήφορο στις πλάτες των γυναικών, τα κολλημένα βήματα στη λάσπη, την πείνα, τα ακρωτηριασμένα κορμιά των στρατιωτών μας, το πηγμένο αίμα στη λευκότητα του χιονιού, μετράει αργά και βασανιστικά τις λέξεις στις επιστολές που γράφονται με ξυλιασμένα χέρια, μετράει τη δύναμη που έχουν οι άνθρωποι που αγαπούν τον τόπο τους και τον διαφεντεύουν μονάχοι τους.
Το έπος του ΄40 πορεύεται με αιματηρές θυσίες, κρυοπαγήματα και ακρωτηριασμούς σε μια πορεία προς το μέτωπο, όπου κάθε εκατοστό κερδίζεται με χαμένα νιάτα. Η Θράκη αποτίνει το δικό της φόρο τιμής στον αγώνα. Ανάμεσα στους νεκρούς μας, ένα δικό μας παλικάρι, ανθυπολοχαγός, πέφτει στις 28 Φεβρουαρίου 1941 ηρωικώς μαχόμενο στην Κλεισούρα της Αλβανίας. Το όνομα αυτού: Θεόδωρος Κανδηλάπτης, το όνομα του οποίου φέρει στρατόπεδο στην πόλη μας. Θρακιώτης πρέπει να ήταν και ο νεκρός ανθυπολοχαγός που ενέπνευσε τον ποιητή Οδυσσέα Ελύτη να γράψει το ποίημα «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για το Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» όπως αποκαλύπτεται στους παρακάτω στίχους:
«Ήταν ωραίο παιδί. Την πρώτη μέρα που γεννήθηκε
σκύψανε τα βουνά της Θράκης να φανεί
στους ώμους της στεριάς το στάρι που αναγάλιαζε …»
Στο τέλος του χρόνου οι Ιταλοί βρίσκονται να έχουν απωθηθεί 60 χιλιόμετρα από τα αλβανικά σύνορα. Οι Έλληνες συντρίβουν τη σφοδρή «εαρινή επίθεση» των Ιταλών, την οποία ως άλλος Ξέρξης, παρακολουθεί και ο ίδιος ο Μουσολίνι. Φεύγει ντροπιασμένος πίσω στη Ρώμη. 16 ελληνικές μεραρχίες καθηλώνουν στην Αλβανία 27 ιταλικές με εξοπλισμό πολύ ανώτερο από τον ελληνικό. Τελικά, τα πρώτα λόγια του «Ντούτσε» προς τον Αδόλφο Χίτλερ στις 28 Οκτωβρίου: «Φύρερ, προελαύνουμε» έμελλε να αποδειχθούν το πιο σύντομο ανέκδοτο του πολέμου της Αλβανίας.
Παράλληλα με τον στρατό ξηράς η ελληνική αεροπορία – έστω και με πενιχρά μέσα- όπως επίσης και το ναυτικό επιτελούν απαράμιλλα το καθήκον τους. Το ναυτικό - αντάξιο των ελληνικών παραδόσεων- καταφέρνει καίρια πλήγματα στον ανεφοδιασμό των εχθρών. Κορύφωση του ναυτικού αγώνα αποτελεί η δράση του υποβρυχίου «Παπανικολής» με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Μίλτωνα Ιατρίδη. Η νίκη επαναλαμβάνεται στις ιστορικές μας σελίδες, κάνοντας τον Τσόρτσιλ, πρωθυπουργό της Αγγλίας, να αναφωνήσει πως από εδώ και στο εξής δε θα λέμε ότι οι Έλληνες πολεμούν ως ήρωες αλλά οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες.
6 Απριλίου 1941: Η ιαχή «ΑΕΡΑ» που κρέμεται σαν απειλή πάνω από τις ιταλικές μεραρχίες αναγκάζει τον Χίτλερ να επιτεθεί στην Ελλάδα. Η γιουγκοσλαβική αντίσταση συντρίβεται σε 6 μόνο μέρες και ο γερμανικός στρατός διεισδύει στο ελληνικό έδαφος από τα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα. Ο ελληνικός στρατός που υπερασπίζεται τα οχυρά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα περικυκλώνεται. Το οχυρό της Νυμφαίας εδώ στη Θράκη βομβαρδίζεται ανελέητα. Στο τέλος οι Γερμανοί ρίχνουν καπνογόνες χειροβομβίδες στο εσωτερικό του οχυρού και η ατμόσφαιρα γίνεται αποπνικτική για τους αμυνόμενους. Ο διοικητής του οχυρού διατάζει την παράδοσή του. Η ίδια μοίρα γράφεται και στα υπόλοιπα οχυρά.
Αφού παραδίνεται το οχυρό της Νυμφαίας, τα υπόλοιπα τμήματα της Ταξιαρχίας Έβρου περνούν στο έδαφος της Τουρκίας, όπου και αφοπλίζονται, αντίθετα με τη μυστική συμφωνία Ελλάδας – Τουρκίας για διατήρηση των όπλων τους. Ο διοικητής της Ταξιαρχίας, Υποστράτηγος Ιωάννης Ζήσης, ύστερα από αυτήν την εξέλιξη, αυτοκτονεί.
Λίγο πριν την επίσημη συνθηκολόγηση της χώρας, στις 13 Απριλίου του 1940 δίνεται μάχη στο Λέχοβο της Φλώρινας μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών. Στην προσπάθεια να ανακόψουν την προέλαση του γερμανικού στρατού σκοτώνονται 50 αξιωματικοί και οπλίτες, 13 από τους οποίους είναι Θρακιώτες. Και η Θράκη θα συνεχίσει να δίνει παλικάρια στον Αγώνα ακόμη και μετά την επίσημη παράδοση της χώρας στους Γερμανούς, στις 24 Απριλίου του ’41.
Η αντίσταση στην Κρήτη κρατά ακόμη ως τον Μάιο του 1941. Στο νοτιότερο άκρο της Ελλάδας θα γραφτεί και ο επίλογος της σύγχρονης ελληνικής εποποιίας με συμμετοχή νεοσύλλεκτων Εβριτών στρατιωτών, οι οποίοι -σύμφωνα με τη μαρτυρία του Χρήστου Ρουσσόπουλου- κατετάγησαν στις 10 Απριλίου στο Ναύπλιο λίγο πριν την επίσημη συνθηκολόγηση της Ελλάδας. Στον Έβρο όσοι γνωρίζουν το περιστατικό κάνουν λόγο για τους «300 του Έβρου στη μάχη της Κρήτης» (να μια έξοχη συντυχία όσων υπερασπίζονται τη μεθόριο της πατρίδας)
Στην Κρήτη, η λυσσαλέα αντίσταση των Ελλήνων προκαλεί την καταστροφή των επίλεκτων γερμανικών δυνάμεων και καταρρίπτει με ντουφεκιές το άνθος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών. Ο Χίτλερ αναγκάζεται να αναβάλει την επίθεσή του κατά της Σοβιετικής Ένωσης, γεγονός το οποίο θα αποβεί μοιραίο καθώς ο βαρύς ρωσικός χειμώνας –ως πανίσχυρος στρατηγός- θα τον προφτάσει και θα παραλύσει τον στρατό του.
Μια άλλη ιστορική σελίδα ξεκινά για τους Έλληνες. Η χώρα μας βρίσκεται πλέον υπό τριπλή Κατοχή. Στην Αλεξανδρούπολη βρίσκονται Γερμανοί και Βούλγαροι κατακτητές, οι οποίοι εφαρμόζουν πολιτική αφελληνισμού. Οι χειμώνες της Κατοχής είναι σκληροί: εκφοβισμοί, βασανιστήρια, πείνα, αρρώστιες, αποδεκατίζουν τον ελληνικό πληθυσμό. Όχι όμως και τη ψυχή του. Το «Οχι» της πολεμικής μας εποποιίας μετατρέπεται σε «ΟΧΙ» κατά του κατακτητή. Ξεκινά η Εθνική Αντίσταση: πιτσιρίκοι σαλταδόροι κλέβουν τρόφιμα και λάστιχα από γερμανικά τζιπ, έφηβοι κατάσκοποι τυπώνουν και μοιράζουν προκηρύξεις και συλλέγουν πληροφορίες, οικογένειες κρύβουν πολεμικό υλικό και αγωνιστές συμμάχους, γυναίκες και άντρες σαμποτέρ ανατινάζουν κτίρια, αεροπορικούς σταθμούς, τρένα και γέφυρες, προκαλώντας σημαντικές δολιοφθορές στους εχθρούς. Όλα αυτά με κίνδυνο τη ζωή τους έχοντας, εκτός από τους κατακτητές, να πολεμήσουν εχθρούς πιο ταπεινούς αλλά και πιο επικίνδυνους, την πείνα και τους προδότες δωσίλογους.
Το μαρτύριο της Κατοχής τελειώνει το 1944. Η Ελλάδα θα διανύσει πολύ δρόμο για να βρει την εσωτερική της γαλήνη και θα δώσει ακόμη πολλούς αγώνες για να καταφέρει να οργανωθεί ως σύγχρονο κράτος.
Σ’ αυτό το σημείο θέλω να σας ομολογήσω κάτι από καρδιάς. Η αιτία που στέκομαι ενώπιόν σας σήμερα, πέρα από τη μεγάλη τιμή που μου δόθηκε, είναι μία ασπρόμαυρη φωτογραφία. ένας άντρας με ναυτικά κρατά στα χέρια του το γιο του που δεν έχει ακόμη χρονίσει. δίπλα του είναι η γυναίκα του. Το παιδί αυτό είναι ο πατέρας μου ο Βασίλης. Στο πίσω μέρος της φωτογραφίας αναγράφεται μια ημερομηνία σε μολύβι: 28 Οκτωβρίου 1940.
Σήμερα λοιπόν, η οικογενειακή ιστορία όλων μας σμίγει με την εθνική μας ιστορία. Ο μνήμες της περιόδου ’40 – ’44 υπάρχουν ακόμη ζωντανές σε κιτρινισμένα επιστολικά δελτάρια, σε απρόμαυρες ταλαιπωρημένες φωτογραφίες, στις διηγήσεις των παππούδων μας. Υπάρχουν για να μας υπενθυμίζουν την ιστορική μας ταυτότητα, να βαθαίνουν την εθνική μας συνείδηση, να μας προτρέπουν να δίνουμε και εμείς τους καθημερινούς μας αγώνες με εντιμότητα και αξιοπρέπεια, να μας εμφυσούν το κουράγιο να παλεύουμε μαζί, όπως μας πρέπει, όπως μας ταιριάζει.
Σας ευχαριστώ
ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΣ ΠΟΛΛΑ
Κουτρούλα Ελένη
Φιλόλογος 2ου Γυμνασίου Αλεξανδρούπολης
