Ολοκληρώθηκαν την Παρασκευή 5 Φεβρουαρίου 2016 τα Σεμινάρια Επιμόρφωσης των ιερέων της Μητροπόλεώς μας που διοργανώθηκαν σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ποιμαντικής Επιμορφώσεως της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
Τελευταίος εισηγητής ήταν ο Διευθυντής του Ιδρύματος Ποιμαντικής Επιμορφώσεως πρωτ. π. Αδαμάντιος Αυγουστίδης ανακεφαλαίωσε όσα αναπτύχθηκαν στις προηγούμενες ενότητες, ενώ έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στις πρακτικές εφαρμογές της Εξομολογητικής.
Να υπενθυμίσουμε ότι κατά τη διάρκεια των Σεμιναρίων ωμίλησαν και ανέπτυξαν τις εισηγήσεις τους στους ιερείς της Μητροπόλεώς μας οι:
α) Σεβ. Μητροπολίτης Καστορίας κ. Σεραφείμ,
β) Ελλογ. κ. Θεόδωρος Γιάγκου, καθηγητής Θεολογικής Α.Π.Θ., και
γ) Σεβ. Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου κ. Παντελεήμων.
Τα συμπεράσματα που εξάχθησαν ήταν τα εξής:
Εισήγηση Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας
Με βάση την εισήγηση που προηγήθηκε έγινε ανάπτυξη θέματος προς αξιολόγηση των συμμετεχόντων. Τα συμπεράσματα που εξάγονται από τη μελέτη των γραπτών επικεντρώνονται στα παρακάτω:
1. Ορισμός του μυστηρίου της εξομολόγησης. Είναι Θεοσύστατο μυστήριο. Με την εξομολόγηση αποκαθίσταται ο ενωτικός δεσμός του πεπτωκότος ανθρώπου με το Δημιουργό του.
2. Ορισμός της έννοιας "αμαρτία". Είναι μια οντολογική κατάσταση που βιώνεται ψυχοσωματικά από τον άνθρωπο, όταν αυτός κάνει λαθεμένη χρήση της ελεύθερης βούλησης που του παρείχε ο Τριαδικός Θεός. Δεν είναι μια απλή αστοχία του ανθρώπου αλλά μια πραγματική αποτυχία επίτευξης του σκοπού του, της ένωσης με το Θεό. Επιλέγει ,αντί να έχει τόπο και σημείο λατρείας το Θεό, με τη φιλαυτία του να λατρεύσει τον εαυτό του και να καταστεί "αυτείδωλον", έρμαιο και υποχείριος των παθών του, υποβιβάζοντας συνέχεια τον εαυτό του σε "θηρίο" σύμφωνα με τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά.
3. Ορισμός της έννοιας "μετάνοια". Είναι η διαρκής και ατελεύτητη συναίσθηση της αμαρτωλότητας του πιστού απέναντι στο Δημιουργό Θεό. Ορίζεται ως το φάρμακο στο τραύμα που επήλθε από την αμαρτία. Το νερό που σβήνει την πυρκαγιά των παθών.
4. "Όργανα" του μυστηρίου. Ο ιερεύς εξομολόγος και ο πιστός. Ο εξομολόγος έχει τον ορισμό του οικείου επισκόπου, ο οποίος είναι και ο μοναδικός πνευματικός πατέρας της Επισκοπής. Ο εξομολόγος στο όνομα του οικείου επισκόπου τελεί το μυστήριο της αφέσεως των αμαρτιών. Ο πιστός πάλι, προσέρχεται με αυτοσυνειδησία και ειλικρίνεια, αφού γνωρίζει ήδη ότι όλα διαλύονται μπροστά στη λυτρωτική Χάρη του Μυστηρίου.
5. Τρόπος άσκησης του μυστηρίου από τον εξομολόγο. Ο ιερεύς εξομολόγος εμφορείται από το τρίπτυχο: αγάπη, διάκριση, ελευθερία. Αγάπη στο πρόσωπο του πιστού σαν να βλέπει το παιδί του. Πνεύμα διακρίσεως. Η κάθε συμβουλή είναι αυστηρά προσωπική. Δεν υπάρχει μαγική συνταγή για όλους αλλά κάθε άνθρωπος είναι και μια διαφορετική προσωπικότητα και η σωτηρία του είναι μοναδική, με εξατομικευμένες συμβουλές σωτηρίας, ειδικά στη χρήση των επιτιμίων και όπως αυτά ορίζονται από τους Θείους Κανόνες. Σεβασμός στην ελευθερία του κάθε προσώπου ως εικόνα του Θεού. Δεν ασκείται πίεση ούτε οποιαδήποτε μορφή ψυχαναγκασμού στην επιλογή της οδού και των τρόπων μετανοίας. Σε αντίθετη κατάσταση ο εξομολόγος πέφτει στην σύγχρονη παγίδα του γεροντισμού.
6. Γεροντισμός. Σύγχρονη μορφή πνευματικής άτακτης ζωής. Πολλοί εξομολόγοι παρεκκλίνουν του ορθού τρόπου εφαρμογής της μετανοίας εκ μέρους των πιστών και αναδεικνύονται σε σύγχρονους γκουρού και πεφωτισμένους. Αποτέλεσμα αυτής της εκτροπής, του ψυχαναγκασμού, είναι η πνευματική υποδούλωση και χειραγώγηση των πιστών από ελευθέρους σε δούλους. Σε όλο αυτό μερίδιο ευθύνης έχουν και οι πιστοί που επιζητούν μέσα από την ευθυνοφοβία και αμαρτιοφοβία τους τέτοιους καθοδηγητές. Ο ορθά σκεπτόμενος εξομολόγος από τη αρχή οριοθετεί το ρόλο του χωρίς εκμετάλλευση της "ασθενούς προσωπικότητας" που μπορεί να έχει μπροστά του.
7. Πίστη και επιστήμη, εκκλησία και ιατρική δεν είναι αντίπαλες. Οφείλουν να έχουν την απόλυτη μεταξύ τους συνεργασία για την ψυχοσωματική πρόοδο του κάθε ανθρώπου. Ο κατηρτισμένος εξομολόγος με πνεύμα διακρίσεως αντιλαμβάνεται την ψυχιατρική κατάσταση του πιστού και τον παραπέμπει στον ιατρό. Εκείνος δέχεται τον ασθενή, αντιμετωπίζοντας τον παράλληλα και ως πιστό, με την προϋπόθεση ότι και ο ίδιος είναι ενεργό μέλος του Σώματος του Χριστού και όχι επικριτής του. Η σχέση αυτή είναι αμφίδρομη και ισάξια. Σκοπός αυτής της σχέσης είναι να επέλθει σωματική ιατρεία μαζί και σωτηρία.
Εισήγηση κ. Θεοδώρου Γιάγκου
1. Η πράξη της εκκλησίας στο σχέδιο της σωτηρίας του κάθε πιστού, διά του μυστηρίου της εξομολογήσεως είναι πλουραλιστική. Κάθε μία περίπτωση πιστού αντιμετωπίζεται ως μοναδικό γεγονός επίτευξης σωτηρίας. Γράφει σχετικά ο π. Ιουστίνος Πόποβιτς "θυσιάζω τη ζωή μου για τους Κανόνες και όλους τους Κανόνες για ένα πρόσωπο".
2. Οι Ιεροί Κανόνες γράφτηκαν για τη σωτηρία του κάθε ανθρώπου. Ο εξομολόγος ασκεί διελκυστίνδα ανάμεσα σε Κανόνες και την Οικονομία τους με σκοπό τη Σωτηρία του κάθε ενός πιστού. Οι Κανόνες αντιμετωπίζονται πάντοτε μέσα από τη σύγχρονη πραγματικότητα με ένα κριτήριο. Την ποιμαντική ευαισθησία.
3. Ο ρόλος του επισκόπου και εδώ είναι σημαίνων και καθοριστικός. Σε οποιαδήποτε πνευματική δυσκολία, σε κάθε σύγκρουση Ιερών Κανόνων και Οικονομίας, εκείνος είναι ο μοναδικός αρμόδιος να δώσει τη λύση και όχι ανεξέλεγκτα ο ιερεύς εξομολόγος.
Εισήγηση Σεβ. Μητροπολίτου Ξάνθης κ. Παντελεήμονος
1. Έχοντας ως αφετηρία την εξαγόρευση των λογισμών στο μυστήριο της εξομολογήσεως, ο εξομολόγος και πνευματικός πατέρας ομοιώνεται με χειρουργό ιατρό. Διεισδύει στη ψυχή του ανθρώπου στο κατάλληλο βάθος όπως ακριβώς και το χειρουργικό νυστέρι. Ούτε επιφανειακά ούτε όμως και πολύ βαθιά ώστε να προκληθεί ο θάνατος του ασθενούς.
2. Τέσσερις παράγοντες απειλούν την αυθεντική ερμηνεία και εφαρμογή του μυστηρίου της εξομολόγησης. Ο δικανισμός, η αποιεροποίηση του μυστηριου, η δημιουργία κλειστών οπαδικών ομάδων και η ψυχολογοποίηση του μυστηρίου.
3. Δυστυχώς στις μέρες μας διαπιστώνεται έλλειμμα από πλευράς της εκκλησίας στη σωστή εκπαίδευση των ιερέων στην εξομολογητική ικανότητα. Έτσι ο κάθε εξομολόγος στηρίζεται περισσότερο στη δική του εξομολογητική εμπειρία και στα δικά του βιώματα από εξομολόγους με τους οποίους είχε κοινωνία και λιγότερο σε κάποια γνωστική-εκπαιδευτική εκκλησιαστική διαδικασία.
