+ Αρχιμ. Ειρηναίου Λαφτσή, Πρωτοσυγκέλλου Ι.Μ. Αλεξανδρουπόλεως
Οδοιπορικό στους Αγίους Τόπους
Σκέψεις με αφορμή την προσκυνηματική εκδρομή που διοργάνωσε η Ιερά Μητρόπολη στα Ιεροσόλυμα από 2-7 Φεβρουαρίου 2015.
Mε την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Ανθίμου, όμιλος 50 προσκυνητών της Μητροπόλεώς μας με επικεφαλής τους π. Ειρηναίο και π. Καλλίνικο επισκέφθηκαν τους Αγίους Τόπους κατά το διάστημα 2-7 Φεβρουαρίου 2015. Μία εμπειρία μοναδική, προσωπική, πνευματική που θέλουμε να την καταγράψουμε με το ακόλουθο κείμενο.
Φθάσαμε στο αεροδρόμιο του Τελ Αβιβ το βράδυ της Δευτέρας 2 Φεβρουαρίου. Μας περίμενε μία έκπληξη, αφού μας υποδέχθηκε ο Μητροπολίτης Καπιτωλιάδος κ. Ησύχιος, αγιοταφίτης Αρχιερέας, άνθρωπος σεμνός, σεβάσμιος, επικοινωνιακός και πλήρως κατηρτισμένος. Θεωρούμε ότι καλύτερο ξεναγό δε μπορεί να βρει κανείς στα Ιεροσόλυμα.
Αφού καταλύσαμε στο ξενοδοχείο και ξεκουρασθήκαμε, το επόμενο πρωί προσκυνήσαμε την Ιερά Φάντη στο Σπήλαιο της Γεννήσεως στη Βηθλεέμ, λειτουργηθήκαμε και νιώσαμε ηρεμία και γαλήνη μοναδική που επέβαλε στη ψυχή μας ο τόπος όπου γεννήθηκε η «επί γης Ειρήνη». Έπειτα, κατευθυνθήκαμε στην Ιερουσαλήμ. Η πρώτη εντύπωση είναι το ξερό τοπίο που απλώνεται παντού. Σπίτια, επενδυμένα με κίτρινη πέτρα (που επιβάλλει η κυβέρνηση να κτίζονται), γαντζωμένα στους λόφους. Η ψυχή μας, όμως, δροσίζεται. Όλοι αγωνιούμε για το τι θα προσκυνήσουμε. Όλοι σκεφτόμαστε πως σ’ αυτούς τους τόπους περπάτησε ο Χριστός και αξιωνόμαστε κι εμείς να βαδίσουμε την ίδια πορεία.
Μπαίνουμε στην παλιά Πόλη. Παντού πέτρα. Για μας φαντάζει παράδεισος. Παντού πάνοπλοι αστυνομικοί. Εμείς, όμως, νιώθουμε γαλήνη. Γύρω μας τρομακτικές φυσιογνωμίες εβραίων που το μίσος είναι ζωγραφισμένο στα πρόσωπά τους. Εμείς, όμως, νιώθουμε αγάπη. Μπροστά στον άδειο Τάφο του αναστημένου Χριστού, υπάρχει μια κοινή αναφορά για όλους τους ανθρώπους, σ’ όποια φυλή ή θρησκεία ή χρώμα ανήκουν. Η αμαρτία δεν κάνει διακρίσεις σε κανένα και ο κενός Τάφος του Χριστού δείχνει ότι μπορεί να κενώσει τον εαυτό μας από αυτήν. Γι’ αυτό βρισκόμαστε εκεί. Είναι η πόλη όπου οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες θεωρούν ως ιερή. Στην ουσία, χριστιανοί, μουσουλμάνοι και εβραίοι, προσεύχονται στον αναστημένο Χριστό, έστω κι αν οι δυο θρησκευτικές ομάδες δε μπορούν να το κατανοήσουν. Εκεί μας περιμένει κι άλλη έκπληξη· ο Πατριάρχης Θεόφιλος. Μας υποδέχεται με στοργή, αγάπη και πατρικότητα και με υπομονή μας μιλάει για τους Αγίους Τόπους, σαν να τα βλέπει, σαν να τα ζει μπροστά του. Πράγματι, είναι ο φύλακας-άγγελος της Ιερουσαλήμ που πασχίζει και προσπαθεί να κρατηθούν τα πανάγια προσκυνήματα. Είναι ο σύγχρονος εκατόνταρχος (αφού εκατό περίπου είναι όλοι οι αγιοταφίτες κληρικοί όλων των βαθμίδων) που πασχίζουν να κρατήσουν τα προσκυνήματα, με όπλα την προσευχή, τη νηστεία, την προσωπική εργασία και την αγάπη τους στο Χριστό και στην Πατρίδα μας.
Περιδιαβαίνουμε το Ναό της Αναστάσεως και προσκυνούμε τον Γολγοθά, την Αποκαθήλωση, τον Πανάγιο Τάφο και όλα τα παρεκκλήσια που υπάρχουν στο Ναό, των Κλαπών, του Ακανθίνου Στεφάνου, του εκατοντάρχου Λογγίνου, του Μη μου άπτου κ.α. Ζούμε τις ημέρες της Μ. Εβδομάδος ζωντανά. Η καρδιά μας κτυπά δυνατά. Κάποιοι συγκινούνται. Κάποιοι αισθάνονται αμαρτωλοί. Τελικά, μέσα σ’ αυτόν τον Ναό νομίζουμε πως είναι ο τόπος των δακρύων, της μετάνοιας και πάνω απ’ όλα της ελπίδας. Θυμάμαι τα λόγια του Σεφέρη όταν επισκέφθηκε τον Πανάγιο Τάφο: «…κάποτε ντρέπομαι που είμαι τόσο αμαθής και συναισθηματικά απροετοίμαστος μέσα σ’ αυτό το βιβλικό τοπίο… Προσπαθώ να το συλλαβίσω το αφάνταστο μέγεθος τούτης της εκκλησίας. Προσπαθώ να κάνω την αφαίρεση που χρειάζεται για να καταλάβω πως ενώ βρίσκομαι κάτω από το θόλο ενός ναού, πρέπει να φανταστώ συνάμα πως σκεπή δεν υπάρχει και πως εδώ είναι ο τόπος της Αποκαθήλωσης, εκεί ο Πανάγιος Τάφος και ο Γολγοθάς…» (Μέρες Δ΄ (1 Γενάρη 1941 - 31 Δεκέμβρη 1944) Γιώργου Σεφέρη, Αθήνα, Εκδόσεις Ίκαρος 1993, σελ. 229).
Βγαίνουμε έξω από το Ναό και παίρνουμε την Οδό του Μαρτυρίου (τη γνωστή via Dolorosa, που σημαίνει οδός θλίψης). Έχει μήκος ένα χιλιόμετρο, αρχίζει από το Πραιτώριο και καταλήγει στο Γολγοθά. Εμείς κατευθυνόμαστε ανάποδα από το Γολγοθά στο Πραιτώριο. Κόσμος και μαγαζιά παντού. Κι όμως, ακούγονται τα βήματα του Χριστού μέσα στη ψυχή μας. Παντού μυρωδιά αίματος, το κλάμα της Παναγίας, οι ιαχές του όχλου των εβραίων κυριαρχούν στην ατμόσφαιρα. Θλίψη παντού. Ο Χριστός οδηγείται στο Σταυρό κι εμείς νιώθουμε τουρίστες. Είναι, ίσως, η μέγιστη αντίθεση που ζεις στην Αγία Πόλη. Είναι διαφορετικό το κλίμα εδώ. Θαρρείς πως ταξιδεύεις σε άλλο πλανήτη. Μέσα στο λιοπύρι, νιώθεις δροσιά που ανοίγει την καρδιά σου.
Μετά το Πραιτώριο, προσκυνούμε το σπίτι που γεννήθηκε η Παναγία και από ‘κει κατευθυνόμαστε στη Γεσθημανή, στον τάφο της Μητέρας μας. Πηγαίνουμε να προσκυνήσουμε τη γυναίκα δια της οποίας κατέβηκε ο Θεός στη γη. Κατεβαίνοντας τα σκαλιά συναντούμε τον τάφο του Ιωσήφ του μνήστορος και των γονέων της Παναγίας. Μόλις κατέβει κάποιος στο κέντρο του Ναού στα δεξιά βλέπει το πάνσεπτο θεομητορικό μνήμα. Δέος μπροστά στο τάφο της Παναγίας. Θυμάμαι τα λόγια του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, ο οποίος συνομιλεί με τον άδειο τάφο της Παναγίας και λέει: «Θέλω να σου μιλήσω, τάφε, σαν να είσαι ζωντανός άνθρωπος και σε ρωτώ: Που είναι ο χρυσός που φύλαξαν μέσα σου τα χέρια των Αποστόλων; Που είναι ο πλούτος που δεν ξοδεύεται; Και ο τάφος απαντά: Μη μου επιφορτίζετε ευθύνες φρούρησης. Δεν κρατώ μέσα μου κάτι. Οι άγγελοι με κυκλώνουν, μέσα μου αυλίζεται πλέον η θεία Χάρη. Δεν είμαι τάφος. Είμαι ιατρείο για τους αρρώστους και ποτάμι θεραπειών. Τώρα έγινα προστασία από το διάβολο και προστασία γι’ αυτούς που προσφεύγουν στη Χάρη Της».
Μία συγκινητική ημέρα τελειώνει κι επιστρέφουμε για ξεκούραση. Η Αγία Πόλη είναι κάτι ξεχωριστό. Κανένας δε θέλει να φύγει από αυτή. Είναι το μόνο μέρος που λυπάσαι όταν φεύγεις, έστω κι αν γυρνάς στο σπίτι σου.
Όλες τις υπόλοιπες ημέρες επισκεφθήκαμε τα προσκυνήματα σε όλο το Ισραήλ. Από το Ναό των Αποστόλων στην Καπερναούμ, την Τιβεριάδα (όπου μας περίμενε κι ο συμπατριώτης μας μοναχός Αντώνιος), την Κανά, τη Ναζαρέτ, το Όρος Θαβώρ που έγινε η Μεταμόρφωση, την Ιεριχώ και το Σαραντάριο Όρος, τον Άγιο Γεώργιο του Χοζεβά, τον Άγιο Γεράσιμο τον Ιορδανίτη και τον ποταμό Ιορδάνη, την Μονή του Αγίου Σάββα στην έρημο και του Αγίου Θεοδοσίου, η ψυχή μας έζησε μοναδικές εμπειρίες. Ποτέ δε μπορούσα να φανταστώ πως η έρημος μας ξεδιψά, πως η ζέστη δροσίζει, πως η ταλαιπωρία ξεκουράζει, πως σε τόση φασαρία μπορείς να βιώνεις τη σιωπή. Τελικά, το μόνο που θέλει η ψυχή είναι επικοινωνία με το Θεό, έστω και για λίγο. Την βρήκαμε σε εκείνα τα μέρη.
Θα ήθελα να αναφερθώ σε δυο ξεχωριστές στιγμές που είναι η βάπτισή μας στον Ιορδάνη ποταμό και η αγρυπνία στο Γολγοθά. Το βάπτισμα στον Ιορδάνη σε καμία περίπτωση δεν συγκρίνεται, ούτε παραλληλίζεται με το ιερό μυστήριο του Βαπτίσματος. Αποτελεί, όμως, ένα έθιμο ευσεβείας για τους προσκυνητές. Έτσι κι εμείς προετοιμαστήκαμε, βάζοντας τους ειδικούς χιτώνες και δεχόμενοι τις ευχές που απηύθηνε ο Σεβασμιώτατος Ησύχιος τελώντας την ακολουθία του αγιασμού. Είναι πράγματι συγκινητικά. Σταθήκαμε στο σημείο που ο Χριστός βαπτίσθηκε από τον Πρόδρομο. Μπήκαμε σ’ ένα ποτάμι που δεν έχει το όνομα του Νείλου, τα χιλιόμετρα του Αμαζονίου, τη φήμη του Δούναβη. Όμως, είναι το πιο ευλογημένο, το πιο ιερό, το πιο γνωστό σε κάθε άνθρωπο, χριστιανό ή μη. Μπήκαμε στον Ιορδάνη και η ψυχή μας «εστράφη εις τα οπίσω», προς την πηγή της ζωής που είναι ο Χριστός. Οι αμαρτίες μας, έστω και για λίγο, σταμάτησαν να γεμίζουν τη «Νεκρά θάλασσα» της καρδιάς μας, και νιώσαμε όλοι μια ολιγόλεπτη γαλήνη.
Η δεύτερη σημαντική εμπειρία μας ήταν η αγρυπνία στο Γολγοθά, στον τόπο που ο Θεός μας «έπαθε ως άνθρωπος», καρφώθηκε στο Σταυρό, έχυσε το αίμα του για μας. Όταν ανεβείς στο γολγοθά της ζωής καταλαβαίνεις ότι όλα είναι μάταια κι ότι ο σκοπός της ζωής μας μέσα από τις δοκιμασίες, τον πόνο και τις θλίψεις είναι η σωτηρία. Δηλαδή, ο προσωπικός γολγοθάς φανερώνει αυτό που είδαμε κι εμείς από εκεί ψηλά όση ώρα συμμετείχαμε στην αγρυπνία. Τον κενό Τάφο, το νέο τρόπο ζωής, την προσωπική μας αλλαγή, τη γαλήνη και την ηρεμία που πλημμυρίζει την καρδιά μας ένας τόπος σφαγής. Έτσι άλλαξε ο Χριστός τον κόσμο. Έκανε το θάνατο, ζωή. Το μαρτύριο, γαλήνη. Το Σταυρό, σύμβολο αθανασίας. Ήρεμοι και γαλήνιοι επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο, αφού είχαμε ζήσει κάτι πνευματικά ανεπανάληπτο.
Οι μέρες πέρασαν και ήρθε η ώρα της επιστροφής. Παρόλο που επιστρέφουμε στα σπίτια μας, στις οικογένειές μας, στα παιδιά και στα εγγόνια μας, η επιστροφή γίνεται μόνο σωματικά. Η ψυχή μας έμεινε στους Αγίους Τόπους, έγινε «χατζίνα», δηλ. προσκυνήτρια και περιφέρεται από τη Λύδδα μέχρι την Τιβεριάδα για να συναντήσει τον αναστημένο Χριστό.
Ευχαριστούμε το Χριστό που μας αξίωσε να ζήσουμε μία εβδομάδα στα Ιεροσόλυμα. Ευχαριστούμε το Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κ. Άνθιμο που αφουγκράσθηκε την πνευματική μας ανάγκη και οργάνωσε αυτήν την εκδρομή. Επίσης, ευγνωμοσύνη και αγάπη εκφράζουμε στον Μητροπολίτη Καπιτωλιάδος κ. Ησύχιο, ο οποίος με υπομονή, πατρικότητα και αστείρευτη ενέργεια μας ξενάγησε στα Πανάγια Προσκυνήματα.
Η Χάρις του Παναγίου και Ζωοδόχου Τάφου να μας ευλογεί.
