Άρθρο του Μητροπολίτου Αλεξανδρουπόλεως Ανθίμου
ΠΑΛΙΟ ΚΡΑΣΙ ΣΕ ΝΕΟΥΣ ΑΣΚΟΥΣ
(νέα Ορθοδοξία-νέα Ελλάδα-νέα Ευρώπη)
Διαισθανόμαστε οι εκκλησιαστικοί ότι "κάτι" αλλάζει γύρω μας και δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε επειδή δεν το αντέχουμε. Όχι! ας μην ξεγελιόμαστε, δεν είναι η Αριστερή Κυβέρνηση που μας πολεμά. Από την πληθώρα των αντιεκκλησιαστικών Νόμων (από το αυτόματο διαζύγιο του 1983 μέχρι το πρόσφατο Σύμφωνο Συμβίωσης), φαίνεται ότι ουδέποτε υπήρξαν πολιτικοί χώροι προσκείμενοι στην Εκκλησία (παρά μόνο στις ψευδαισθήσεις μας).
Άραγε σήμερα, ποιός δεν το βλέπει; Μοναδικό ανάχωμα στην πλημμυρίδα που όσο κι αν καθυστερήσει, όμως έρχεται, είναι το προσωπικό κύρος του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου και το μόνο ενδεδειγμένο για την εποχή ύφος του.
Όμως, η Ευρώπη ζητάει πια δημόσια και επίσημα την αφαίρεση των προνομίων μας, δηλ. την προτεσταντοποίησή μας, όχι με τη δογματική έννοια -Θεός φυλάξοι-, αλλά με την πολιτική. Το πρώτο δείγμα δόθηκε από τον Πρωθυπουργό κ. Τσίπρα, με την κομψή άρνησή του να ορκισθεί στο ιερό Ευαγγέλιο. Ακολουθούν όσα επεξεργάζονται και νομοθετούνται μέσα σε ασέληνες κοινοβουλευτικές νύχτες από τα διαφόρων κομματικών αποχρώσεων τρωκτικά των Υπουργείων, καθώς αυτά ικανοποιούν παλιές ιδεοληψίες.
Η διαδικασία αυτή είναι ένας δύσκολος τοκετός, σαν αυτόν που υπαινίχθηκε ο νυχτερινός μαθητής όταν ρώτησε τον Κύριο. Όμως αξίζει τον κόπο να τον επιδιώξουμε με αυτοσυνειδησία της υπεροχικότητος του Ευαγγελίου και της Παραδόσεώς μας, όχι μόνο απέναντι σε αλλόθρησκους αλλά και σε αλλόδοξους.
Στην γειτονική μας Τουρκία, ο ίδιος δύσκολος και αιματηρός τοκετός γεννάει ένα νέο Ισλάμ, με την ελπίδα αυτό να συμβιώσει με την Ευρώπη.
Ως Ορθόδοξη Εκκλησία, πρέπει να αποδείξουμε ένα ιστορικό μας προηγούμενο: ότι μπορούμε να συμβαδίσουμε με αυτό το νέο Ισλάμ (που είτε μας αρέσει είτε όχι κατέκλυσε τη γηραιά Ήπειρο), ώστε να συνταιριαστούμε και με το νέο Βατικανό που μόλις δημιουργήθηκε. Όχι δογματικώς φυσικά (δεν απασχολεί κανέναν κάτι τέτοιο), αλλά λεκτικώς τουλάχιστον (και είμαστε τόσο αμετροεπείς δημόσια οι Έλληνες Ορθόδοξοι κληρικοί)!
Νομίζω ότι τα παραπάνω ερωτήματα χρειάζονται απαντήσεις. Όσο δεν τα συζητάμε θα μας πονούν, επειδή εναγωνίως γυρεύουν λύτρωση και "οι καιροί ου μενετοί". Όσο αργούμε να προτείνουμε επικαιροποιημένη την Ορθόδοξη χριστιανική βιοτή μας, τόσο θα στερούμε τον πλανήτη μας από ένα νέο θαύμα της πίστεώς μας, που τόσο χρειάζεται ο κόσμος.
Όμως, η Ευρώπη ζητάει πια δημόσια και επίσημα την αφαίρεση των προνομίων μας, δηλ. την προτεσταντοποίησή μας, όχι με τη δογματική έννοια -Θεός φυλάξοι-, αλλά με την πολιτική. Το πρώτο δείγμα δόθηκε από τον Πρωθυπουργό κ. Τσίπρα, με την κομψή άρνησή του να ορκισθεί στο ιερό Ευαγγέλιο. Ακολουθούν όσα επεξεργάζονται και νομοθετούνται μέσα σε ασέληνες κοινοβουλευτικές νύχτες από τα διαφόρων κομματικών αποχρώσεων τρωκτικά των Υπουργείων, καθώς αυτά ικανοποιούν παλιές ιδεοληψίες.
Οπότε, ποιο πρόσωπο πρέπει να επιδείξει η Ορθοδοξία ώστε να γίνει αποδεκτή στο νέο αξιακό πίνακα της Ευρώπης;
Το ένα είναι η τακτική του Φαναρίου. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήδη έχει συλλάβει τα μηνύματα περί των νέων αξιών που διέπουν το διεθνές περιβάλλον. Και σαν δισχιλιετής κιβωτός προφυλάσσεται από τον κατακλυσμό προκειμένου (με την γνώριμη, αλλά δυστυχώς όχι από όλους κατανοητή), ιερά τακτική του να διαφυλάξει τον πολύτιμο μαργαρίτη του ρόλου του. Ο Πατριάρχης, χωρίς να κρύψει ότι είναι ρωμηός, ποιμαίνει ως οικουμενικός.
Το ένα είναι η τακτική του Φαναρίου. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήδη έχει συλλάβει τα μηνύματα περί των νέων αξιών που διέπουν το διεθνές περιβάλλον. Και σαν δισχιλιετής κιβωτός προφυλάσσεται από τον κατακλυσμό προκειμένου (με την γνώριμη, αλλά δυστυχώς όχι από όλους κατανοητή), ιερά τακτική του να διαφυλάξει τον πολύτιμο μαργαρίτη του ρόλου του. Ο Πατριάρχης, χωρίς να κρύψει ότι είναι ρωμηός, ποιμαίνει ως οικουμενικός.
Η Ρωσική Εκκλησία, άργησε αλλά το κατάλαβε. Έτσι παρά τους πρότερους δισταγμούς και τις ύστερες επιφυλάξεις, τόλμησε στο αεροδρόμιο της Κούβας το πρώτο βήμα προς την εποχή μας. Αν διεκδικήσει ρόλο με καθαρά εκκλησιολογικά κριτήρια, θα πράξει σωστά.
Όμως, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος, εμφανίζεται ως εθνική "ατέγκτοις λόγοις". Ενώ ήδη έχει διανύσει μια επιτυχή ευρωπαϊκή πορεία, δείχνει να μην μπορεί ακόμα να συγχρονίσει το βηματισμό της στην Ευρώπη. Δεν φαίνεται να κατανοούμε γιατί η παλαιά φράση: «σχέσεις Εκκλησίας- Πολιτείας» αντικαταστάθηκε με τη φράση: «σχέσεις Εκκλησίας -Κράτους»). Το νέο επί θύραις Σύνταγμα θα μας το δείξει ξεκάθαρα, όμως και τραυματικά.
Κι όμως, η Ορθόδοξη ελλαδική Εκκλησία μας έχει τη δυνατότητα να δώσει διέξοδο στις διεθνείς δολιχοδρομίες, αν συλλάβουμε γρήγορα τα μηνύματα των καιρών και τα αξιοποιήσουμε σωστά.
α) Η άσκηση της «οικονομίας» της Εκκλησίας, προκειμένου να αναπαύει συνειδήσεις,
β) η προσαρμοστικότητά της σε καιρούς και χρόνους «ίνα πάντως τινάς σώσει»,
γ) ο αποκεντρωτικός χαρακτήρας της Μητροπολιτικής Διοικήσεώς της,
δ) η αποδοχή της διαφορετικότητας την οποία (όχι με λόγια πάντοτε) αλλά στην εξομολογητική πρακτική (και στην προσφυγική κρίση) καθημερινά αποδεικνύει,
ε) η άφοβη ανοιχτή διάθεσή της σε κάθε νέο και άγνωστο,
είναι στοιχεία που στο σύγχρονο κόσμο φανερώνουν εκπεφρασμένο τον αποβυζαντινισμό της ενώ στην ελληνική κοινωνία δρουν ως αλάτι.
β) η προσαρμοστικότητά της σε καιρούς και χρόνους «ίνα πάντως τινάς σώσει»,
γ) ο αποκεντρωτικός χαρακτήρας της Μητροπολιτικής Διοικήσεώς της,
δ) η αποδοχή της διαφορετικότητας την οποία (όχι με λόγια πάντοτε) αλλά στην εξομολογητική πρακτική (και στην προσφυγική κρίση) καθημερινά αποδεικνύει,
ε) η άφοβη ανοιχτή διάθεσή της σε κάθε νέο και άγνωστο,
είναι στοιχεία που στο σύγχρονο κόσμο φανερώνουν εκπεφρασμένο τον αποβυζαντινισμό της ενώ στην ελληνική κοινωνία δρουν ως αλάτι.
Μπορούμε άνετα να παίξουμε με λέξεις για να μη χάσουμε τον λαό μας εξαιτίας μιας φονταμενταλιστικής ρετσινιάς.
Η διαδικασία αυτή είναι ένας δύσκολος τοκετός, σαν αυτόν που υπαινίχθηκε ο νυχτερινός μαθητής όταν ρώτησε τον Κύριο. Όμως αξίζει τον κόπο να τον επιδιώξουμε με αυτοσυνειδησία της υπεροχικότητος του Ευαγγελίου και της Παραδόσεώς μας, όχι μόνο απέναντι σε αλλόθρησκους αλλά και σε αλλόδοξους.
Στην γειτονική μας Τουρκία, ο ίδιος δύσκολος και αιματηρός τοκετός γεννάει ένα νέο Ισλάμ, με την ελπίδα αυτό να συμβιώσει με την Ευρώπη.
Ως Ορθόδοξη Εκκλησία, πρέπει να αποδείξουμε ένα ιστορικό μας προηγούμενο: ότι μπορούμε να συμβαδίσουμε με αυτό το νέο Ισλάμ (που είτε μας αρέσει είτε όχι κατέκλυσε τη γηραιά Ήπειρο), ώστε να συνταιριαστούμε και με το νέο Βατικανό που μόλις δημιουργήθηκε. Όχι δογματικώς φυσικά (δεν απασχολεί κανέναν κάτι τέτοιο), αλλά λεκτικώς τουλάχιστον (και είμαστε τόσο αμετροεπείς δημόσια οι Έλληνες Ορθόδοξοι κληρικοί)!
Νομίζω ότι τα παραπάνω ερωτήματα χρειάζονται απαντήσεις. Όσο δεν τα συζητάμε θα μας πονούν, επειδή εναγωνίως γυρεύουν λύτρωση και "οι καιροί ου μενετοί". Όσο αργούμε να προτείνουμε επικαιροποιημένη την Ορθόδοξη χριστιανική βιοτή μας, τόσο θα στερούμε τον πλανήτη μας από ένα νέο θαύμα της πίστεώς μας, που τόσο χρειάζεται ο κόσμος.
