Ακολούθως τελέσθηκε η Αποκαθήλωση του σώματος του Κυρίου και η περιφορά του Επιταφίου μέσα στον Ιερό Ναό με το καταληκτικό Δοξαστικό των Αποστίχων "Σε τον αναβαλλόμενον το φως..." που απέδωσαν οι Ιεροψάλτες του Ναού ενώπιον του Επιταφίου. Ο Μητροπολίτης μας ευχήθηκε σε όλο το εκκλησίασμα να διώξουν τον φόβο και την ανασφάλεια από τις ψυχές τους και να εμφωλεύσουν σε αυτές την ελπίδα και την βεβαιότητα της Αναστάσεως και της σωτηρίας δια του Κυρίου μας.
Ομιλία κατά την Αποκαθήλωση
Μεγάλη Παρασκευή 2013
"Δὲν μὲ ἐνδιαφέρει νὰ σᾶς γνωστοποιήσω τίποτε ἄλλο, παρὰ μόνο τὸν Ἰησοῦ Χριστὸ καὶ μάλιστα σταυρωμένον" γράφει ο Απ. Παύλος στους Κορινθίους.
Αγαπητοί μου,
Η Σταύρωση του σώματος έγινε θεαματικά επάνω στο Γολγοθά. Προηγήθηκε όμως η σιωπηλή σταύρωση της ψυχής του Ιησού στη Γεθσημανή.
Κάθε άνθρωπος έχει δύο πόνους: τον πόνο της σάρκας και τον πόνο της ψυχής. Όμως, κάθε άνθρωπος είναι ταυτόχρονα, η αρχή μιάς ζωής και η αρχή ενός πνεύματος. Το να σταυρώνεται το σώμα και να πονάει, είναι προνόμιο της ζωής. Το να σταυρώνεται και να πονάει η ψυχή, είναι προνόμιο του πνεύματος.
Αυτό που συνέβη στη Γεθσημανή και στο Γολγοθά, είναι ο οριακός πόνος της ψυχής και ο οριακός πόνος του σώματος. Το μόνο που μπορεί να ακολουθήσει είναι η υπέρβασή τους με την Ανάσταση. Την οποία, κανείς άλλος δεν μπορεί να βεβαιώσει, παρά μόνο ο ίδιος ο Θεός. Διαφορετικά, η ανθρωπότητα τελεί καταδικασμένη σε πόνο δίχως νόημα. Τελεί καταδικασμένη περίκλειστη σε θάνατο χωρίς επαύριο.
Ωστόσο κανείς μας δεν μπορεί να δεχθεί ότι ο πόνος κι ο θάνατος μπορούν να ακυρώσουν τελεσίδικα το θαυμάσιο γεγονός της ζωής. Η ζωή από τη φύση της είναι ζωή αιώνια. Δεν είναι περίτριμμα του κόσμου. Η ζωή υπερβαίνει τον κόσμο, ακριβώς, επειδή σταυρώνεται στον κόσμο. Μακάρι τα δεδομένα να μην ήταν τόσο τραγικά για τη ζωή. Όμως είναι. Και κανείς δεν μπορεί να τα αλλάξει. Γι' αυτό και ο υιός του Θεού δέχθηκε αυτή τη μοίρα του κάθε ζωντανού όντος.
Είπα πως, η σταύρωση του σώματος είναι θεαματική. Ενώ της ψυχής δεν είναι. Το αντιλαμβάνεται μόνο αυτός που την υφίσταται.
Τη σταύρωση της ψυχής ο Ιησούς την υπέστη στη Γεθσημανή, μόνος κατάμονος μέσα στη νύχτα. Ενώ οι μαθητές του είχαν πέσει σε ύπνο βαθύ. Ήταν ο τελευταίος ύπνος προ της εξόδου της υπάρξεώς μας από αυτόν τον κόσμο.
Τί θέλω να πω: Με την Παλαιά Διαθήκη μπήκε ο άνθρωπος στον κόσμο, ενώ με την Καινή Διαθήκη βγήκε ο άνθρωπος από τον κόσμο. Στο Σινά δόθηκαν οι εισόδιες εντολές. Στην επί του Όρους ομιλία δόθηκαν οι εξόδιοι μακαρισμοί. Και οι δυό αποκαλύψεις απαιτούσαν "ιδρώτα του προσώπου". Ο πρώτος ήταν εισόδιος ο δεύτερος είναι εξόδιος, συνέβη το βράδυ, προ της συλλήψεως στη Γεθσημανή.
Στην Παλαιά Διαθήκη ο άνθρωπος ρίχνεται στη γη: "καταραμένη θα είναι η γη εξ αιτίας σου, με μόχθο θα την καλλιεργείς σ' όλη σου τη ζωή, αγκάθια και τριβόλια θα σου βλασταίνει... με τον ιδρώτα του προσώπου σου θα τρως το ψωμί σου, ώσπου να ξαναγυρίσεις στη γη από την οποία προήλθες, γιατί χώμα είσαι, και στο χώμα θα επιστρέψεις".
Είναι ο πόνος του σώματος, που μετατράπηκε σε φιλοπονία, προκειμένου να καρπίσει η γη και να συντηρηθεί το σώμα. Ήταν το πέρασμα από την "ουσία" στην "ύπαρξη", στις σκληρές συνθήκες αυτού του κόσμου, του κόσμου εκτός του παραδείσου.
Στην Καινή Διαθήκη συμβαίνει η αντίστροφη κίνηση. Είναι το πέρασμα από την "ύπαρξη" στην "ουσία". Αυτό έγινε όταν, αποκαλύφθηκαν στην ψυχή οι εσχατολογικές της διαστάσεις μετά την οδύνη που γνώρισε στην εγκόσμια διατριβή της. Αυτό το πέρασμα, κλήθηκε να το πραγματοποιήσει η ψυχή, όταν εν τέλει γνώρισε πως δεν είναι "εκ του κόσμου τούτου". Το πρώτο πέρασμα συνέβη με την απόρριψη. Το δεύτερο πραγματοποιείται με την αγωνία στη Γεθσημανή και με τη Σταύρωση. Ένα πέρασμα που δεν μπορεί να το κάνει ο άνθρωπος με τις δικές του δυνάμεις και χρειάζεται θείο παράδειγμα.
Άρα, λοιπόν, ήταν αδήριτη η ανάγκη που αξίωνε την κάθοδο του υιού του Θεού στον κόσμο. Διαφορετικά δεν μπορούσε να ξεπεραστεί ο σιδερένιος κλοιός του κόσμου. Ο άνθρωπος δεν μπορούσε να αντέξει μια τόση επώδυνη διαδικασία. Την ανέλαβε και την έφερε εις πέρας, για χάρη του ανθρώπου, ο ίδιος ο Θεός.
Στη Γεθσημανή, λοιπόν, συνέβη η εξόδιος σταύρωση της ψυχής. Εκεί ο Ιησούς δεν πόνεσε όπως πόνεσε στο Γολγοθά. Όμως η ψυχή του ήταν "περίλυπος έως θανάτου. Εγένετο δε ο ιδρώς αυτού ωσεί θρόμβοι αίματος καταβαίνοντες επί την γην". Εδώ δεν χωράει καμμιά θεωρία. Είναι το κορυφαίο δράμα της ανθρώπινης ψυχής στον κόσμο. Είναι αυτό που είναι. Δεν αξιώνει τη διευκρίνηση, αλλά τη συν-πάθεια και τη συμμετοχή στην ακροτελεύτια σημαντικότητα του. Και ενώ η ψυχή, στην οριακή της ώρα, αδημονούσε μέσα στον έσχατο ιδρώτα της αγωνίας, παραπέρα, τους τρείς μαθητές τους κατέλαβε ύπνος. Ενώ ο σταυρός είχε ήδη στηθεί. Ξημέρωνε η Μεγ. Παρασκευή της ζωής.
Αγαπητοί μου αδελφοί,
Ως λαός, για πρώτη φορά μεταπολεμικά, ζούμε αυτή τη Μεγ. Παρασκευή της νεοελληνικής ιστορίας μας. Βλέπετε... δεν είναι το σωματικό άλγος, όσο είναι ο ψυχικός πόνος, που βιώνουμε. Αβεβαιότητα, ανασφάλεια, απορία, αδιέξοδα, αγωνία, ακόμα και για όσα μέχρι τώρα θεωρούσαμε δικαιώματα, δεδομένα και σταθερά.
Καλούμαστε να αναζητήσουμε, πού αλλού; μέσα μας! να βρούμε και να αναπτύξουμε κάποιες άλλες δυνάμεις που θα μας κρατήσουν όρθιους σ' αυτή την κοσμοχαλασιά. Ξεχασμένες δυνάμεις, που ή τις είχαμε απωθήσει από τη ζωή μας ως περιττές ή τις είχαμε εξοβελίσει στις ζωές κάποιων άλλων, ως κακόμοιρες.
Μακροχρόνια, αυτή η εμπειρία θα μας ωφελήσει ώστε να αντιληφθούμε ότι, τα εσχατολογικά όρια της ψυχής μας δεν έχουν όρια. Θα πάψουμε να ανακυκλώνουμε τον πολιτισμό μας αλλά θα τον αναγκάσουμε και πάλι να πρωτοτυπήσει. Θα πάψουμε να τυποποιούμε την ανθρωπιά μας αλλά θα την κάνουμε να δημιουργήσει.
Σ’ αυτήν την πορεία μας οι Έλληνες μοιάζουμε τραγικά παντέρημοι στον πλανήτη. Η Γεθσημανή είναι η νύχτα της αγωνίας μας και πάντα κάποιοι δίπλα μας αμέριμνοι κοιμούνται. Όμως, νύχτα είναι... θα περάσει. Και το πιο σκοτεινό διάστημα της νύχτας είναι λίγο πριν την αυγή.
Τουλάχιστον ο Χριστός ξαγρυπνάει μαζί μας. Αρκεί να κάνουμε ένα σκληρό και ειλικρινή διάλογο μαζί του. Απ' ευθείας μαζί του, χωρίς μεσάζοντες. Να αφουγκραστούμε τις σιωπηλές του απαντήσεις και να τον αφήσουμε να μας νικήσει. Αυτή θα είναι η επιτυχία μας, η νίκη μας και η παλλινόρθωσή μας.
Δεν θέλουμε μα μας υποκαταστήσει ο Χριστός. Δεν Τον θέλουμε να σηκώσει το σταυρό μας. Όχι! Θέλουμε να μας συντροφεύει στη Γεθσημανή μας, θέλουμε να μας συνοδεύει στο Γολγοθά μας. Να δυναμώνει τα κοινωνικά μας μπράτσα και το εθνικό μας πείσμα.
Αφού πρώτα εμείς τον αναγνωρίσουμε. Όχι ως «Βασιλέα των Ιουδαίων», αλλά ως «Βασιλιά της δόξης». Είναι ο άσημος Δάσκαλος μιας Ρωμαϊκής Επαρχίας που χώρισε την Ιστορία στα δυο. Είναι ο αποτυχημένος προλετάριος που τάισε το λαό με ψωμιά και ψάρια στην έρημο. Είναι ο κατάδικος του Πραιτωρίου που σπόγγισε τον ιδρώτα όλων των αδικημένων. Είναι ο γιός της Παρθένου που φορτώθηκε την κατακραυγή όλων των αιώνων. Είναι ο υιός του ανθρώπου που επέστρεψε ζωντανός από την περιπέτεια του θανάτου, επειδή ακριβώς ήταν Θεός!
Αλήθεια, τα βλέπουμε αυτά στον σημερινό Εσταυρωμένο;
Τουλάχιστον ας τα προσεγγίσουμε με τα συναισθηματικά λόγια του Ιωσήφ από την Αριμαθαία, στο Δοξαστικό των Αποστίχων στο τέλος της σημερινής Ακολουθίας:
"Εσένα που φοράς σαν ρούχο το φως, όταν ο Ιωσήφ σε κατέβασε από το ξύλο, μαζί με το Νικόδημο, σαν σε είδε νεκρό, γυμνό, άταφο, άρχισε να θρηνεί με πόνο και κλαίγοντας έλεγε: αλίμονο, γλυκύτατε Ιησού! Εσένα πριν από λίγο κρεμασμένο στο Σταυρό, όταν σε είδε ο ήλιος σκοτείνιασε, η γη από φόβο έτρεμε και το καταπέτασμα του Ναού σχίσθηκε. Αλλά τώρα που σε βλέπω, κατανοώ ότι για μένα άντεξες θεληματικά το θάνατο. Λοιπόν, πώς να σε κηδεύσω, Θεέ μου; Πώς να σε τυλίξω με σεντόνια; Με ποιά χέρια να αγγίξω το αμόλυντο Σώμα σου; Ή ακόμα, ποιούς θρήνους να ψάλω στην εκφορά σου; Ας δοξάσω τα Πάθη σου, ας υμνήσω την ταφή σου και με την Αναστασή σου να κραυγάσω· Κύριε δόξα σοι".
Καλή Ανάσταση, αγαπητοί μου, Καλή Ανάσταση!
